Geologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de studie van de aarde.
Wat is geologie?
Ook wel eens een steen gevonden en je afgevraagd wat het is en hoe die daar kwam? Of misschien een versteende schelp waarvan je je afvraagt hoe oud die is? Geologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de studie van de aarde. Van stenen en fossielen, van gebergten en vulkanen, van ertsen en edelstenen, en nog veel meer. Het kan een ongelofelijk boeiende hobby zijn, of je nu een verzamelaar bent (bijvoorbeeld van zwerfstenen, mineralen of fossielen) of je omgeving beter wilt begrijpen en wilt weten waarom op bepaalde plekken bergen voorkomen, of de bodem daalt, of waarom er op de ene plek zand is en op een andere plek klei. Geologie probeert een antwoord te geven op al die vragen. Binnen de geologie zijn er heel veel deelgebieden en specialisaties. Op deze website proberen we een overzicht te geven en je de weg te wijzen naar meer informatie. Daarbij richten we ons voornamelijk op de volgende onderdelen:
Gesteenten
Touwlava, een uitvloeiingsgesteente – Galapagos (foto S.v. Heck)
De oorsprong van bijna alle gesteenten op aarde is diep in de aarde. Vloeibaar gesteente (magma) komt omhoog en wordt hard als het afkoelt. Dergelijke gesteenten noemen we stollingsgesteenten. touwlava, een uitvloeiingsgesteente – Galapagos (foto S.v. Heck)
Als de magma door de aardkorst naar buiten komt vormt het een uitvloeiingsgesteente. Als het niet zo ver komt maar ergens onderweg al afkoelt is het een dieptegesteente. Door gebergtevorming komen gesteenten aan de oppervlakte, waar ze verweren en afgebroken worden. Dan worden ze getransporteerd door de zwaartekracht, water, ijs en wind, waardoor ze in steeds kleinere stukjes uiteenvallen – tot ze ergens worden afgezet en zo een nieuw gesteente vormen.
Mineralen
Apophylliet, Pune Pashan heuvel, India. Coll. H. v. Dennebroek
In veel gevallen zijn ze zo klein dat je ze met het blote oog niet kunt zien. Maar als ze de tijd hebben om te groeien zijn ze goed zichtbaar. Onder bijzondere omstandigheden kunnen ze in een vrije ruimte groeien en prachtige kristallen vormen, waarvan de vorm en kleur voor ieder mineraal karakteristiek zijn.
Sommige mineralen zijn heel algemeen. Zo bestaat zand meestal voor een groot deel uit kwarts, een doorgaans kleurloos, doorzichtig mineraal. Maar als je goed kijkt kun je er soms anders gekleurde korreltjes bijgemengd vinden, zoals granaat. Bijzondere mineralen zijn edelstenen, die door hun hardheid en kleur geliefd zijn voor sieraden.
Fossielen
Versteend hout (araucaria), Mahajanga, Madagaskar. Coll: H.v.Dennebroek
Fossielen zijn overblijfselen van leven. Soms is het een afdruk van een organisme, of een versteende schelp of bot. Skeletten van uitgestorven grote beesten zoals dinosauriërs zijn vrij zeldzaam, maar andere fossielen kun je makkelijk vinden. Zo zie je vaak koralen, schelpen of stengels van zeelelies in stoepstenen.
Soms zijn ze microscopisch klein, dan spreken we van microfossielen. De krijtrotsen van Engeland zijn zelfs helemaal opgebouwd uit mjicrofossielen. Maar fossielen zijn niet alleen mooi. Ze vertellen ons iets over de planten en dieren die lang geleden leefden. Ze worden ook wel gebruikt om de ouderdom van een gesteente te bepalen, of het milieu waarin dat gesteente gevormd is.
Algemene Geologie
Geiser in Yellow Stone National Park (Foto S.E. van Heck)
Algemene Geologie is een verzamelnaam voor een heleboel andere deelgebieden, zoals historische geologie (de ontwikkeling van de aarde), tektoniek (gebergtevorming, breuken en plooien), platen tektoniek (het verplaatsen van de continenten), vulkanologie (je raadt het al: dat gaat over vulkanen), geomorphologie (oppervlaktevormen), pedologie (bodemkunde), stratigrafie (over de opeenvolging en ouderdom van lagen), sedimentologie enz. Ieder van die vakgebieden is ook weer opgesplitst in specialismen.
Overigens kun je van geologie ook je beroep maken. In Nederland kun je bij verschillende universiteiten aardwetenschappen studeren, waarmee je werk kunt vinden bij de winning van grondstoffen zoals ertsen of fossiele brandstof, of je kunt werken bij de constructie-industrie of bij de overheid, bij een museum of universiteit.