De economische betekenis van mineralen is alleen maar toegenomen
Algemene informatie over mineralen
Pyromorfiet. Mine des Farges, Ussel, Frankrijk. bb: 14 mm; collectie en foto: Herman van Dennebroek
Reeds de vroegste mensen gebruikten bepaalde mineralen al als siersteen, vele grafvondsten uit die periode getuigen daarvan. In latere eeuwen werden mooie geslepen mineralen gebruikt om sieraden van te maken. Maar niet alleen voor versiering had de mens belangstelling voor mineralen, ook voor veel praktische toepassingen waren mineralen van betekenis. Dat begon al na de steentijd, toen de mens leerde metalen uit erts te winnen en bronzen en ijzeren gebruiksvoorwerpen te maken.
De economische betekenis van mineralen is, sinds de mens voor de eerste keer metalen uit erts wist vrij te maken, alleen maar toegenomen. De huidige maatschappij is volkomen ondenkbaar zonder de vele toepassingen waarbij mineralen als grondstof dienen. Hierdoor is hun economische betekenis aanzienlijk groter geworden dan hun betekenis als sierobject. Toch zijn er nog heel wat mensen die belangstelling hebben voor mineralen om hun esthetische waarde. Gezien hun variatie in vorm en kleur is dat helemaal niet zo gek, want hun schoonheid blijft een in het oog springend aspect, waardoor velen zich aangesproken voelen. Mineralen verzamelaars variëren van de gelegenheids-liefhebber, die zo nu en dan een mooi mineraal koopt, tot de professionele mineraloog, die mineralen wetenschappelijk bestudeert, met alle schakeringen daartussen. Een aantal van deze liefhebbers zijn echte verzamelaars van mineralen. Ook binnen de groep van verzamelaars vinden we veel verschillen. De één verzamelt alleen eigen vondsten, een ander probeert van alle mineralen van een bepaalde groep stukken te bemachtigen en weer een ander zal allerlei variëteiten en vormen van slechts één mineraal verzamelen. Het is een fascinerende hobby!
Wat zijn mineralen?
Het woord mineraal is afgeleid van het Latijnse woord minare, dat in de oudheid gebruikt werd voor het uitoefenen van mijnbouw. Hieruit zou volgen dat al de materialen die via mijnbouw verkregen worden mineralen zijn. Oorspronkelijk mag de naam mineraal deze betekenis gehad hebben, tegenwoordig geldt echter duidelijk een geheel andere definitie. Een mineraal is een chemisch element of chemische verbinding, die meestal kristallijn is en is ontstaat door geologische processen. Een kunstmatig gefabriceerde stof, ook al heeft die een identieke vorm en samenstelling als een bestaand mineraal, mag dus geen een mineraal genoemd worden.
Mineralen zijn vaste stoffen; gassen en vloeistoffen behoren dus niet tot de mineralen. Een uitzondering hierop vormt kwik, bij normale temperatuur een vloeibaar metaal, dat echter wel tot de mineralen wordt gerekend. Parels, een product van sommige schelpdieren, zijn geen mineralen, evenmin als nier- en galstenen.
Mineralen zijn opgebouwd uit atomen of atoom-groepen die in drie dimensies in een bepaald patroon zijn gerangschikt. Deze geordende rangschikking komt onder gunstige omstandigheden tot uiting in een uitwendige kristalvorm met platte vlakken. Maar lang niet altijd komen mineralen in mooie kristallen voor.
Amethyst, een mineraal dat ook als siersteen gebruikt wordt. Het is een variëteit van het mineraal kwarts. Er zijn heel veel verschillende variëteiten van kwarts: bergkristal, een transparante kleurloze kwarts; rookkwarts, een bruine min of meer doorzichtige bruine kwarts. Deze drie kwartsen vormen vaak goede zeskantige kristallen met een zeskantige piramide. Er zijn ook micro kristallijne variëteiten zoals agaat, jaspis en tijgeroog. Deze massieve vormen lenen zich ook heel goed om sieraden van te maken.
Meer informatie over kwartsen, met veel afbeeldingen staat in het artikel: Mineraal van de maand; KWARTS.